انواع ادویه

ادویه ترکیبی از گیاهان، میوه‌ ها، ریشه‌ ها، دانه‌ ها یا پوست درختان است که برای افزودن طعم، عطر و رنگ به غذاها استفاده می‌ شود. انواع ادویه از دیرباز در آشپزی و طب سنتی کاربرد داشته‌ اند.

تاریخچه ادویه
استفاده از ادویه‌ ها به هزاران سال پیش بر می‌ گردد. شواهدی مبنی بر استفاده از انواع ادویه در مصر باستان، چین باستان و روم باستان یافت شده است. ادویه‌ ها در تجارت بین‌ المللی نیز نقش مهمی داشتند.

فواید ادویه
ادویه‌ جات علاوه بر طعم و عطر دادن به غذاها، دارای خواص بسیاری نیز هستند. ادویه‌ ها می‌ توانند به بهبود سلامت قلب، کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش خطر ابتلا به سرطان و بهبود هضم غذا کمک کنند.

انواع ادویه
ادویه‌ را می‌ توان بر اساس انواع مختلفی طبقه‌ بندی کرد. یکی از روش‌ های طبقه‌ بندی ادویه‌ ها بر اساس قسمت گیاهی است که از آن تهیه می‌ شوند. ادویه‌ های گیاهی شامل برگ‌ ها (نعناع، ریحان، آویشن)، گل‌ ها (زعفران، گلبرگ گل محمدی)، میوه‌ ها (فلفل، هل)، ریشه‌ ها (زنجبیل، زردچوبه، سیر)، دانه‌ ها (فلفل سیاه، زیره، گشنیز) و پوست درختان (دارچین، هل) هستند.
روش دیگری برای طبقه‌ بندی ادویه‌ ها بر اساس طعم و عطر آنها است. ادویه‌ ها را می‌ توان به ادویه‌ های تند (فلفل، زنجبیل، زردچوبه)، ادویه‌ های شیرین (هل، دارچین، جوز هندی)، ادویه‌ های ترش (لیمو عمانی، نارنج خشک، سرکه بالزامیک) و ادویه‌ های شور (نمک، آویشن، پونه) تقسیم کرد.

ادویه در طب سنتی و اسلامی

ادویه‌ ها از دیرباز در آشپزی و طب سنتی کاربرد داشته‌ اند. در طب سنتی ایرانی و اسلامی، ادویه‌ها به عنوان داروهای گیاهی برای درمان بیماری‌ های مختلف استفاده می‌ شوند.

تاریخچه ادویه در طب سنتی ایرانی و اسلامی:
استفاده از ادویه در طب سنتی ایرانی و اسلامی به هزاران سال پیش بر می‌ گردد. شواهدی از استفاده از ادویه‌ ها در طب سنتی ایرانی در کتب طبی مانند قانون ابن سینا و مفردات پزشکی ابوعلی سینا یافت شده است. جمله تاریخی و حکیمانه ابن سینا با عنوان غذای شما دوای شماست و دوای شما غذای شماست نشان از تاکید و اهمیت این موضع دارد.
در طب سنتی اسلامی، چاشنی ها به عنوان یکی از اجزای مهم طب اسلامی شناخته می‌ شوند. در روایات اسلامی، به خواص درمانی بسیاری از ادویه‌ ها اشاره شده است. همچنین احادیث فراوانی از ائمه اطهار علیهم السلام در خصوص چگونگی استفاده و خواص ادویه جات نقل شده است.

پیامبر اکرم (ص): سیر بخورید و در خوردن آن مداومت داشته باشید چرا که هفتاد نوع مرض را درمان می کند. (مکارم الاخلاق صفحه 182)
پیامبر اکرم (ص): ادویه ها شفای هر دردی هستند الا مرگ. (صحیح بخاری، کتاب الطب، باب ادویه الطعام)
امام علی (ع): ادویه‌ها غذای بدن هستند و بدن را تقویت می‌ کنند. (غررالحکم و دررالعقول، ج 1، ص 203)
امام صادق (ع): ادویه‌ ها برای بدن مانند غذا هستند و بدن را سالم نگه می‌دارند. (وسائل الشیعة، ج 26، ص 259)

با توجه با احادیث بیان شده در می یابیم که خواص درمانی ادویه ها از نظر اسلام بسیار مهم تلقی شده و ائمه اطهار علیهم السلام هم به آن تاکید دارند.
فواید ادویه در طب سنتی ایرانی و اسلامی:
ادویه‌ ها در طب سنتی ایرانی و اسلامی دارای خواص درمانی بسیاری هستند. برخی از فواید انواع ادویه‌ در طب سنتی عبارتند از:

بهبود سلامت قلب
کاهش التهاب
تقویت سیستم ایمنی بدن
کاهش خطر ابتلا به سرطان
بهبود هضم
درمان بیماری‌ های گوارشی
درمان بیماری‌ های تنفسی
درمان بیماری‌ های پوستی

نحوه استفاده از انواع ادویه در طب سنتی ایرانی و اسلامی:
ادویه‌ ها را می‌ توان به روش‌ های مختلفی در طب سنتی ایرانی و اسلامی استفاده کرد. برخی از روش‌ های استفاده از ادویه در طب سنتی عبارتند از:

مصرف ادویه به صورت خوراکی
استفاده از ادویه در پمادها و ضماد ها
استفاده از ادویه در دمنوش‌ ها و عرقیات

ادویه‌ های پرکاربرد در طب سنتی ایرانی و اسلامی:
در طب سنتی ایرانی و اسلامی، از انواع مختلفی از ادویه‌ ها استفاده می‌ شود. برخی از ادویه‌ های پر کاربرد در طب سنتی عبارتند از:

نمک
فلفل سیاه
زردچوبه
دارچین
زنجبیل
زعفران
هل
زیره
گشنیز

انواع ادویه در سایر ملل

چاشنی ها از دیرباز در فرهنگ‌ های مختلف جهان نقش مهمی داشته‌ اند. غذاها علاوه بر اینکه معرف هنر و ذوق مردم یک منطقه هستند، بیان گر فرهنگ، آداب و رسوم و سبک زندگی مردم سرتاسر جهان هستند.
خیلی از کشور ها به وسیله استفاده از ادیوه جات و غذاهای خاص، توانسته اند صنعت گردشگری و توریستی خود را تقویت کنند. به عناون مثال غذاهای ژاپنی، ترکی، عربی، مکزیکی و ایرانی از دیرباز دارای شهرت جهانی هستند.
علاوه بر این برخی از کشور ها توانسته اند از این صنعت بهترین استفاده را کرده و با صادرات ادویه برای خود تولید ثروت کنند. نمونه بارز این مساله زعفران ایرانی است که عنوان بهترین و باکیفیت ترین زعفران را در دنیا از آن خود کرده است.

ادویه در هند
هند یکی از کشورهایی است که از ادویه‌ ها در آشپزی خود به‌ طور گسترده استفاده می‌ کند. چاشنی ها در هند به‌ عنوان یک عنصر ضروری در آشپزی شناخته می‌ شوند و به غذاها طعم و مزه‌ ای خاص و منحصر به فرد می‌ بخشند.
برخی از مهم‌ ترین ادویه‌ جاتی که در آشپزی هندی استفاده می‌ شوند عبارتند از:

زردچوبه
دارچین
زنجبیل
هل
کاری
گرام ماسالا
زیره
گشنیز

ادویه در چین و ژاپن
مردم کشور های شرق آسیا با توجه به استفاده وسیع از غذاهای دریایی، جهت مزه دار کردن و خنثی کردن بوی بد آبزیان، از ادویه های معطر استفاده می کنند. علاوه بر این کشور های آسیای شرقی دارای گیاهان منحصر به فردی هستند که در سبد غذایی شان جای دارد.
برخی از مهم‌ ترین ادویه‌ هایی که در آشپزی چینی استفاده می‌ شوند عبارتند از:

فلفل سیاه
فلفل قرمز
زنجبیل
دارچین
جوز هندی
میخک
زیره
رازیانه
سیر
سس سویا
سبزیجات خشک

ادویه ایتالیایی
کشور های اروپایی و مدیترانه هم با توجه به ذائقه ای که دارند، بیشتر متمایل به استفاده از انواع ادویه معطر هستند و با این روش توانسته اند سبک آشپزی خود را متمایز کنند.
محبوب ترین ادویه جاتی که در کشور های فرانسه و ایتالیا مورد استفاده قرار می شود عبارتند از:

ریحان
آویشن
پونه
مرزه
فلفل سیاه
دارچین
سیر

ادویه در سایر ملل
علاوه بر نمونه های ذکر شده، سایر ملل هم دارای سبک خاصی از نحوه استفاده از ادویه جات هستند. کشور های عربی و امریکای لاتین بیشتر به استفاده از ادویه های تند تمایل دارند. یا کشور های آسیای مرکزی بیشتر از ادویه های گرم و معطر استفاده می کنند.

ادویه‌ های پرکاربرد در ایران
استفاده از ادویه در ایران هم دارای تنوع بالایی است. نواحی مختلف، اقوام گوناگون و سلیقه های متفاوت باعث تنوع و گوناگونی استفاده از ادویه در کشور عزیزمان است.
به عنوان مثال در استان های شمالی ایران اغلب از سیر استفاده می شوند. یا در جنوب کشور ها ادویه های تند بیشتر مصرف می شود.
همچنین برخی مناطق کوهستانی دارای گیاهان خاصی هستند که مردم بومی از آنها برای تغذیه و خواص درمانی استفاده می کنند.
اما غذا های اصیل و پر طرفدار ایرانی همراه با چاشنی های مخصوصی است که کدبانو های ایرانی از آنها استفاده می کنند. برخی از محبوب ترین انواع ادویه ایرانی عبارتند از:

ادویه قورمه سبزی
ادویه کاری
ادویه ترشی
ادویه کباب کوبیده
ادویه قیمه
ادویه ماهی
ادویه پاپریکا
ادویه ترشی کلم قرمز
ادویه مرغ
ادویه ماکارونی
ادویه پلویی
ادویه همبرگر
ادویه آبگوشت
ادویه جوجه کباب
ادویه ترشی مشهدی
ادویه سوخاری

البته اکثر این چاشنی ها از ترکیب چند ادویه پایه تهیه می گردد. به عنوان مثال ادویه فلافل از ترکیب تخم گشنیز، پودر انبه، پودر سیر، نمک و زیره سیاه تهیه می گردد.
همچنین میزان استفاده از ادویه در اندازه و زمان کاربرد بستگی به سلیقه افراد دارد. به عنوان مثال برای خیلی از کدبانو های ایرانی همواره این سوال مطرح است که ادویه قورمه سبزی را کی اضافه کنیم؟ این مساله با تجربه قابل دستیابی است و باید آزمون و خطا انجام داد. اما نکته تعیین کننده مستقیما به ذائقه افراد بستگی دارد.

نحوه استفاده از ادویه
ادویه‌ها را می‌توان به صورت تازه، خشک، پودر شده یا عصاره استفاده کرد. ادویه‌ های تازه طعم و عطر بیشتری نسبت به ادویه‌ های خشک دارند. ادویه‌های خشک را می‌توان به صورت آسیاب شده یا درسته استفاده کرد. ادویه‌ های آسیاب شده سریع‌ تر طعم خود را آزاد می‌کنند. ادویه‌ ها را می‌ توان به صورت مستقیم به غذا اضافه کرد یا از آنها در پخت و پز استفاده کرد.

نکات قابل توجه در استفاده انواع ادویه
با وجود تمام خواص طعم دهندگی و دارویی که بیان شد، استفاده خودسرانه و بیش از حد چاشنی ها، علاوه بر برهم زدن طبع، میتواند در برخی موارد مخصوصا افرادی که دارای بیماری های زمینه ای هستند و موارد منع مصرف برخی مواد را دارند خطر آفرین باشد.

هنگام استفاده از ادویه جات باید نکات زیر را در نظر داشت:

فشار خون
چربی خون
سابقه بیماری قلبی
بیماری های تنفسی
بارداری
سن افراد
مشکلات معده و گوارش

کدام ادویه فشار خون را بالا می برد
فشار خون بالا یک بیماری شایع است که می تواند منجر به بیماری های قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات سلامتی شود. کنترل فشار خون با رژیم غذایی، ورزش و داروها ضروری است.

ادویه هایی که فشار خون را بالا می برند:

فلفل سیاه: فلفل سیاه حاوی ترکیبی به نام کپسایسین است که می تواند فشار خون را افزایش دهد.
پودر سیر: پودر سیر هم حاوی آلیسین بوده که منجر به افزایش فشار خون می شود.
پودر زنجبیل: پودر زنجبیل حاوی ترکیبی به نام جینجرول است که در افزایش فشار تاثیر دارد.
پودر دارچین: پودر دارچین حاوی ترکیبی به نام کومارین است که می تواند فشار خون را بالا ببرد.
پودر فلفل قرمز: پودر فلفل قرمز هم مانند هم خانواده خود یعنی فلفل سیاه حاوی ترکیبی به نام کپسایسین بوده که باعث افزایش فشار می گردد.

علل افزایش فشار خون توسط ادویه ها
ادویه هایی که فشار خون را افزایش می دهند، معمولاً حاوی ترکیباتی هستند که می توانند عروق خونی را منقبض کنند. انقباض عروق خونی باعث افزایش فشار خون می شود. بی توجهی و سهل انگاری نسبت به این موضوع می تواند سلامت کلی فرد را تهدید کرده و در نهایت باعث بروز سکته قبلی یا مغزی گردد.

روش های کاهش اثرات مضر ادویه ها بر فشار خون
اگر به فشار خون بالا مبتلا هستید و از ادویه های مضر برای فشار خون استفاده می کنید، می توانید با روش های زیر اثرات مضر این ادویه ها را کاهش دهید:

مقدار مصرف ادویه ها را کاهش دهید.
ادویه ها را با سایر مواد غذایی که فشار خون را کاهش می دهند، ترکیب کنید.
از ادویه های جایگزین که فشار خون را افزایش نمی دهند، استفاده کنید.

ادویه هایی که فشار خون را کاهش می دهند
برخی از ادویه ها دارای خواصی هستند که می توانند فشار خون را کاهش دهند. این ادویه ها عبارتند از:

زنجبیل
سیر
چای سبز
نعناع
دارچین

افراد مبتلا به فشار خون بالا می توانند با مصرف این ادویه ها، به کاهش فشار خون خود کمک کنند.

نکات قابل توجه در خرید ادویه
برای خرید انواع ادویه باید به چند نکته توجه ویژه داشت که عبارتند از:

خرید از مراکز مطرح و معتبر: با توجه به اینکه خواص و مزه ادویه رابطه مستقیمی با اصالت و مرغوبیت کالا دارد و همچنین وفور محصولات تقلبی و مصنوعی در بازار، ترجیها از مراکز معتبر و خوش نام خرید خود را انجام دهید.
خرید از فروشگاه های پر فروش: ادویه ها با گذشت زمان خواص و عطر خود را از دست می دهند. خصوصا اگر شرایط نگهداری مطلوبی برای محصولات در نظر گرفته نشده باشد، این موضوع بارز تر است. لذا خرید از فروشگاه های پر فروش و صاحب نام به علت سرعت بالا در چرخه انبار و نگهداری پیشنهاد می گردد.
خرید به صورت دانه آماده: تا جایی که امکان دارد سعی کنید ادویه ها را به صورت دانه های آماده خریداری کرده و سپس با استفاده از آسیاب های برقی خانگی آنها را آسیاب کنید. برخی از چاشنی ها امکان تقلب و اضافه شدن مواد دیگر در آنها فراهم است. مثلا زردچوبه، فلفل سیاه و… به دلیل عطر قوی که دارند به راحتی با جنس بدل و اضافه مخلوط شده و تشخیص آن کار هر کسی نیست.

نتیجه گیری
خداوند حکیم با در نظر گرفتن انواع ذائقه ها، سلیقه ها، طبع ها و ساختار بدن انسان این نعمات سرشار از خیر و برکت را برای انسان خلق نموده است. دین مبین اسلام و طب سنتی ما همواره در تلاش برای بهبود عادات غذایی و سبک زندگی انسان ها تلاش کرده است.
همچنین رعایت تعادل و عدم استفاده افراطی و آگاهی نسبت به طبع ادویه جات همواره باید مورد توجه قرار بگیرد.
لذا توجه به تمام ابعاد برای انتخاب انواع ادویه مناسب می تواند علاوه بر کسب لذت از خوراکی های گوناگون، ضامن سلامتی و صحت جسمی و روحی افراد نیز باشد.